De dingen zijn zoals ze zijn
De chique avondkrant NRC Handelsblad maakt melding van de roddel, het internet het bespreekt het boek; een omkering van de traditionele rollen. In de boekenroddelrubriek ‘De Papiermolen’ (week 3) schreef Maartje Somers over de jaloezie van Alice B. Toklas, de vriendin van de Amerikaanse schrijfster Gertrude Stein (1874-1946). Aanleiding voor dit nieuwsbericht was de nieuwe wetenschappelijke uitgave van Steins roman Ida. Niet dat Somers dat uit het boek zelf had, maar Publishers Weekly meldde dit. Zonder Somers’ nieuwsfeit was deze nieuwe uitgave ontsnapt aan mijn aandacht. Soms heeft gossip ook voordelen.
Stein was onder meer gastvrouw en adviseur van veel kunstenaars en schrijvers die bij haar thuis in Parijs over de vloeren kwamen. Stein verwierf bekendheid als beschermvrouwe van Picasso en andere moderne kunstenaars. Allemaal leuk en aardig, maar Stein was in de eerste plaats schrijfster, en een heel goede. Ze debuteerde in 1909 met Three Lives. Deze drie novellen zijn nog redelijk conventioneel. Vijf jaar later publiceerde het experimentele Tender Buttons, een verzameling hermetische portretten van objecten , bijvoorbeeld ‘A Shawl’ en ‘A Cloth’:
A shawl is a hat and hurt and a red balloon and an under coat and a sizer a sizer of talks.
A shawl is a wedding, a piece of wax a little build. A shawl.
‘A cloth’:
Enough cloth is plenty and more, more is almost enough for that and besides if there is no more spreading is there plenty of room for it. Any occasion shows the best way.
Ik houd van deze vorm van schrijven, maar Stein werd tijdens haar leven veelvuldig belachelijk gemaakt en geparodieerd in bladen en kranten. Als jullie mij nadoen, kunnen jullie toch beter het echte werk van mij publiceren, schrijft Stein aan de journalistiek in The Autobiography of Alice B. Toklas. Na de publicatie in 1933 werd dit boek gelijk een bestseller. Het is een autobiografische roman, die net als Hemingway’s A Moveable Feast, schitterend het Parijs en de kunstenaarsscene van de eerste decennia van de vorige eeuw evoceert.
Ida (1941) is Steins laatste roman en deze nieuwe uitgave, geredigeerd door Logan Esdale is een fijne publicatie. Redacteur Esdale presenteert deze uitgave als een ‘workshop’, met briefwisselingen, een genealogie van de roman, recensies en teksten van Stein die ze verwerkte in de roman. Het is echter meer dan een ‘workskop’, want deze uitgave maakt de modernistische-experimentele roman inzichtelijker, bijvoorbeeld door de opname van Steins lezing ‘How Writing is Written’. (meer…)